Kleine wijk- en buurtscholen vervullen een belangrijke functie voor het lokale buurt- en dorpsleven. In veel dorpen is zo’n lokale basisschool een van de weinige plaatsen waar men elkaar nog dagelijks ontmoet. In het regeerakkoord benadrukt de Vlaamse Regering dan ook het belang van de inbedding van de basisscholen in de lokale leefgemeenschappen, om de bereikbaarheid, betrokkenheid en sociale integratie te waarborgen. De Vlaamse Regering wil die lokale verankering ook blijven garanderen.
19 vestigingsplaatsen in een 'genadejaar'
Wanneer de scholen er niet in slagen om voldoende leerlingen te werven, volgen er twee genadejaren, waarin men de kans krijgt om extra leerlingen te vinden. In veel gevallen kan er een oplossing worden gevonden door een nauwere samenwerking aan te gaan met de scholen in de buurt, maar dat is niet altijd mogelijk.
In de Commissie Onderwijs van 23 januari 2025, meldde minister Zuhal Demir (N-VA) als antwoord op de vraag van Tom Seurs (N-VA) dat er momenteel negentien vestigingsplaatsen zijn die niet aan de rationalisatienorm voldoen en waar de school dus gebruikmaakt van een genadejaar. Zestien van die scholen zitten in het eerste genadejaar, drie scholen zitten in het tweede genadejaar. Bij drie van die negentien scholen voldoet niet alleen de vestigingsplaats niet aan de norm, maar ook de school in het geheel niet. Tot slot is er nog één school waarvan de individuele vestigingsplaatsen aan de norm voldoen, maar de school zelf niet. In dit geval bedraagt de norm op het schoolniveau 140 leerlingen. Die school zit in haar eerste genadejaar.
In de meeste gevallen een oplossing
Als het schoolbestuur het vraagt, bekijkt AGODI samen mogelijke toekomstscenario’s. In de meeste gevallen wordt er na het eerste genadejaar een oplossing gevonden. De oplossing kan eruit bestaan dat er door het schoolbestuur wordt beslist om een vestigingsplaats te sluiten. Schoolbesturen zijn natuurlijk autonoom, maar minister Demir geeft aan alles op alles te zullen zetten om die kleinere wijk- en buurtscholen maximaal te behouden, want de recente evolutie naar gigantische megalomane megascholen is volgens haar geen goede evolutie, ook niet voor de kinderen.
Pleidooi voor een gezond evenwicht
Minister Demir pleit daarom voor een gezond evenwicht: "We gaan toch voor een tussenweg moeten zorgen. Uiteraard is autonomie belangrijk, maar je ziet ook dat er heel wat tegenstand tegen bestaat. Natuurlijk zal er over een goed en gezond evenwicht worden gewaakt, in het belang van de kinderen en de leerkrachten, die ook nog les moeten kunnen geven."
Zoektocht naar samenwerking en behoud van kwaliteit
Voor Vlaams volksvertegenwoordiger Tom Seurs (N-VA) zijn die buurtscholen heel belangrijk voor lokale gemeenschappen in buurten en wijken. Hij merkt ook op dat samenstelling van de bevolking in bepaalde wijken kan veranderen. Zo zijn er in de gemeente As twee buurtschooltjes, waarbij de ene buurtschool echt wel enorm vooruit gaat, heel populair is, en de andere achteruit gaat. Daar wordt dan gezocht naar een samenwerking met een school in de gemeente, waardoor wel oplossingen gevonden kunnen worden.
Hij is bovendien tevreden om van de minister te horen dat het goed opgevolgd wordt: "Ik ben zelf geen fan van de grote megascholen, maar ik denk wel dat we in die kleine buurtscholen toch ook moeten gaan zoeken op welke manier ze – met het weinige aantal leerlingen soms – toch die kwaliteit kunnen blijven behalen die nodig is, om ze in het verdere onderwijs te kunnen brengen," aldus Tom Seurs (N-VA).
